Interview: Emine Bozkurt, de eerste vrouwelijke Europarlementariër van kleur

Hoe kan het dan dat je tóch in het Europees Parlement kwam? 

Weet je wat, dacht ik, ik neem gewoon de snelste route. Ik solliciteerde voor een plek op de Europese verkiezingslijst in 1998. Bijna elke politieke partij heeft daar een procedure voor. Dat lijkt op een normale sollicitatieprocedure, met brief, cv en gesprekken. Dat ging heel goed en ik werd op de kandidatenlijst geplaatst. Helaas was dat op de laatste plaats, nummer 18! Daarmee wist ik zeker dat ik niet in Europees Parlement kon komen. Ze belden me zelfs nog of ik mijn naam van de lijst wilde halen. Dat heb ik geweigerd en kondigde aan dat ik met de campagne wilde meedraaien en ervaring op ging doen, zodat ik de volgende keer er wel in zou komen. In 2004 is dat gelukt, ondanks mijn plek op de lijst. Maar liefst 25.000 mensen hadden een voorkeursstem naar mij uitgebracht. Heel eervol en een grote verantwoording.  

In 2004 werd je de eerste Nederlandse vrouw van kleur in het EP. Hoe was dat?  

Dat was voor mij een heel belangrijk moment. Zoveel mensen hadden heel specifiek een kruisje achter mijn naam gezet en hun vertrouwen in mij uitgesproken. Zowel een persoonlijke overwinning, als een van groot maatschappelijk belang. Vooral vrouwen, mensen met een bi-culturele achtergrond en LHBTI+ mensen hadden op mij gestemd. Ik daarom heb gekozen voor commissies en onderwerpen waar ik hun belangen het beste kon laten horen, zoals de Commissie Vrouwenrechten en Gendergelijkheid, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Daar ging het om zaken die deze groepen direct aangingen, zoals de strijd tegen discriminatie.  

In die tijd was het personeelsbestand in het Europees Parlement niet bepaald divers. Toen ik het parlement voor het eerst binnenging werd ik naar de deur voor stagiaires verwezen, omdat ze niet konden geloven dat een jonge vrouw van kleur een Europarlementariër kan zijn. Alleen in de kantine en de schoonmaakploeg zag ik mensen met een biculturele achtergrond. Niet bepaald een eerlijke verdeling van rollen. Daar moest echt verandering in komen. 

Welke veranderingen heb je gezien op het gebied van vrouwenemancipatie in de politiek?  

Ik heb gezien dat je bergen kan verzetten als je anderen weet te overtuigen. In mijn tijd in het Europarlement heb ik vrouwenrechten in Turkije op de agenda gezet en veel verbeteringen kunnen doorvoeren. Bijvoorbeeld betere wetgeving tegen geweld tegen vrouwen en dat er in het Turkse parlement een vrouwenrechtencommissie kwam. Die successen behaalde we samen: het werk deed ik samen met collega’s, de vrouwenbeweging en vele anderen.  

Hoe zag je dag eruit als parlementslid? 

De dagen waren heel druk met lange vergaderingen. Er gebeurde van alles in de zalen en gangen van het parlement. Je kon zomaar de Dalai Lama in de gangen tegen komen. De hele wereld wil met je praten. Veel media optredens. Dat is ook wel logisch, je gaat over wetgeving die zo’n half miljard mensen kan raken. De hele belevenis van Europarlementariër zijn was geweldig. Ik mocht het 10 jaar lang doen en ik heb het met heel mijn hart, met veel passie gedaan. Veel gereisd, veel voor elkaar gekregen. De keerzijde is dat er weinig tijd overblijft voor een privéleven en dat je 24/7 in functie bent. Zaak is daarom om goed focus blijven houden. 

Wat betekent representatie voor jou? 

Heel makkelijk, in deze samenleving hebben we allemaal ons eigen plekje en om die samenleving richting te geven moeten we allemaal mee kunnen praten. Hoe kan de politiek over onze toekomst beslissen als we niet goed vertegenwoordigd zijn? Vrouwen, jongeren, groepen met een diverse achtergrond, vaak zijn ze niet voldoende vertegenwoordigd. En dat geldt vooral voor jongeren. Als er beslissingen genomen worden over een nieuw pensioenstelsel, bijvoorbeeld. Dan gaat het over jullie pensioen. De politiek bepaalt heel veel.  

In Amerika zeggen ze dat zo mooi: als je geen plekje aan tafel hebt, reken er maar op dat je wel op het menu staat. En dat wil je niet laten gebeuren, dat anderen bepalen wat goed voor je is. Het is ons gezamenlijk probleem. Het is niet leuk als je moeder minder verdient dan een man voor hetzelfde werk. Of als oma geen pensioen heeft kunnen opbouwen. En wat als je superslimme zusje geen goede opleiding krijgt of klein gehouden wordt in haar huwelijk? Dan kan ze niet zoveel doen met haar talenten. Dat is ook een verlies voor de samenleving. Om vooruit te komen, moet de samenleving de talenten van iedereen goed gebruiken. 

Op naar de stembus  

Het moge duidelijk zijn: de kracht van Europa kán zijn dat landen samen de rechten verbeteren van álle Europeanen. Of het nu gaat om arbeid, zorg, economie, vrede klimaat: een gezamenlijke aanpak maakt sterk. En het kan ervoor zorgen dat landen die achterblijven op gebied van mensenrechten en gendergelijkheid, een extra duw in de rug krijgen om hier iets aan te doen. De stemmen van vrouwen in het Europees Parlement zijn daarbij van groot belang, dat komt wel duidelijk uit dit interview. En ook bredere Diversiteit is nodig: zo is minder dan 3 procent van de Europarlementatiërs van kleur! En op dit moment zijn trans vrouwen en vrouwen die een hijab dragen helemaal niet vertegenwoordigd, in al die 705 zetels.