V.l.n.r.: Host Dionne Abdoelhafiezkhan, spoken word door Rachel Rumai Diaz, speech door Mariëtte Hamer. Foto’s: Tengbeh Kamara.
Stem op een Vrouw zorgt structureel voor meer vrouwen die verkozen worden in de politiek. Maar op dit moment is die politiek voor velen van hen geen veilige werkomgeving; zo’n 80-95 procent van de vrouwelijke politici krijgt op enig moment in hun carrière te maken met een vorm van geweld. Politieke partijen werken veelal individueel aan dit probleem, in plaats van dat zij samenwerken aan een minder onveilige cultuur. Daarom organiseerde Stem op een Vrouw op zaterdag 5 november het congres ‘(on)Veilig in de Politiek’, in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Op deze dag kwamen politici, partijbestuurders en experts bijeen om over het onderwerp te leren en ervaringen uit te wisselen, en om te komen tot concrete actie. Daarvoor heeft Stem op een Vrouw in de aanloop naar het congres een Actieplan opgesteld, dat gedurende dit congres besproken wordt.
Bewustwording
Op een vroege zaterdagochtend in Amsterdam komen zo’n 100 bezoekers aan bij het congres. Met een verse kop koffie of thee nemen zij na een rustige inloop plaats in de grote zaal van Pakhuis de Zwijger voor het plenaire ochtendprogramma. Wanneer spoken word artiest Rachel Rumai Diaz het podium beklimt, daalt het geroezemoes tot stilte. In dichtvorm doet ze een ode aan alle vrouwelijke pioniers die ons voorgingen in de politiek. Onder luid applaus is daarna het woord aan de host, Dionne Abdoelhafiezkhan, die de dag officieel opent. De ochtend, vertelt zij, staat geheel in het teken van bewustwording: wat is onveiligheid van vrouwen in de politiek, en hoe groot is dit probleem? Ze vraagt door middel van handopsteken te laten zien wie er wel eens last heeft gehad van onveiligheid, zoals online haat. Er gaan veel handen de lucht in. “Elk jaar krijgen wij meer vrouwen in de politiek,” vertelt Devika Partiman, voorzitter van Stem op een Vrouw, “Maar te vaak horen we van diezelfde vragen dat zij in vervelende situaties terecht komen. We werken veel met jonge vrouwen en vrouwen van kleur; kunnen we deze vrouwen helpen, wetende hoe onveilig het werk kan zijn? Het is tijd dat we opstaan tegen die onveiligheid.”
Na een korte inleiding op de dag wordt Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer op het podium uitgenodigd. In een persoonlijke en bezielende speech deelt zij dat onveiligheid in de politiek een groot en structureel probleem is: “Vrouwelijke politici krijgen veel meer rotzooi en haat naar hun hoofd geslingerd dan mannen. Een giftige mix van seksistische en denigrerende opmerkingen, waardoor vrouwen soms afhaken”, aldus Hamer. “Eén op de twee vrouwen krijgt in haar leven te maken met een vorm van grensoverschrijdend gedrag. Dit zijn geen incidenten, het zit diep ingebakken in onze patriarchale samenleving.” Ze doet aan het eind van haar verhaal ook een handreiking: graag is ze betrokken bij vervolgstappen en wil ze bijdragen aan de politieke sector veiliger maken.
V.l.n.r.: Keynote door dr. Liza Mügge, panel met Femke Zeven, Marcelle Hendrickx en Nathalie Nede. Foto’s: Tengbeh Kamara.
Nu is het tijd voor de keynote spreker: dr. Liza Mügge, Universitair Hoofddocent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, een van Nederlands meest vooraanstaande politicologen op het vlak van gender en politiek. In haar keynote vertelt ze wat er vanuit onderzoek reeds bekend is over de onveiligheid van vrouwen in de politiek. “De Monitor Integriteit en Veiligheid van de overheid constateert een toename van geweldservaringen onder politieke ambtsdragers.” Zo vertelt ze. Daarbij is een duidelijk verschil te zien in wie dit raakt; het komt vaker voor bij vrouwen, en nog vaker bij vrouwen van kleur en andere gemarginaliseerde groepen. “Alle geweld in de politiek ondermijnt de democratie, maar bij vrouwen zijn de gevolgen nog groter: het leidt tot zelfcensuur en onveiligheid is een extra barrière voor vrouwen om de politiek in te gaan of te blijven”, aldus Mügge. En dat heeft niet alleen effect op de politiek: “Als we de toename van geweld niet bestrijden, blijft gendergelijkheid in de politiek buiten beeld.”
Om te komen tot een minder onveilige politiek, is er nog veel werk nodig, zo vertelt Mügge: “Initiatieven zoals vrouwennetwerken, bewegingen als #MeToo en de Women’s March zijn hoopgevend, maar er blijven veel uitdagingen voor beleidsmakers en politici. Data en onderzoek zijn essentieel om de verhalen boven tafel te krijgen.” Ze concludeert: “Geweld tegen vrouwen in de politiek raakt de democratie en daarmee ons allemaal, het is niet normaal en we moeten nu actie ondernemen.”
Panelgesprek online haat: experts en politici aan het woord
Na de bevlogen speeches door Mariëtte Hamer en dr. Liza Mügge is het tijd om te luisteren naar de ervaringen van vrouwen die op dit moment zelf politiek actief zijn. Wat maken zij zoals mee, bijvoorbeeld op gebied van online haat? In het panel schuiven Marcelle Hendrickx, wethouder in Tilburg en voorzitter van de Wethoudersvereniging, en Nathalie Nede, raadslid voor ChristenUnie Arnhem aan. Ook jurist Femke Zeven van Bureau Clara Wichmann neemt deel aan het gesprek, om de juridische context te schetsen over haat en de aanpak ervan. Zeven vertelt over haar ervaring in het aanpakken van online haat. Ze legt uit dat het juridisch lastig ligt, zeker gegeven dat daders vaak anoniem zijn. Ook voor juristen zoals Femke Zeven is er nog veel werk te doen om te begrijpen hoe ze dat moeten aanpakken. De onduidelijkheid maakt het voor slachtoffers extra moeilijk om aangifte te doen, omdat het juridische proces veel geld en energie kost. Zeven pleit voor een fonds voor politici die aangifte moeten doen.
Wethouder Marcelle Hendrickx is een van de vrouwen die al meermaals aangifte deed van online haat en bedreigingen. Hendrickx: “We staan er als samenleving niet meer van te kijken. Geweld in de politiek is genormaliseerd en mensen spreken zich er niet over uit. Daarom heb ik in de rechtszaak gebruik gemaakt van mijn spreekrecht. Ik vind het belangrijk om uit te spreken wat geweld in de politiek met mij en mijn gezin doet.” Ook raadslid Nathalie Nede maakt online haat mee, waaronder specifiek discriminatie vanwege haar huidskleur: “Ik heb me in de raad vooral beziggehouden met antiracisme, dan weet je al dat je online veel over je heen gaat krijgen.” Dat heeft ook invloed op het werk dat ze doet en of ze dit altijd deelt met de buitenwereld. “Ik heb vaak gedacht: ga ik dit plaatsen? Als gemeenteraadslid is online haat een heel herkenbaar probleem.”
V.l.n.r.: Jurist Femke Zeven (Bureau Clara Wichmann), wethouder Marcelle Hendrickx (D66 Tilburg), raadslid Nathalie Nede (ChristenUnie Arnhem). Foto’s: Tengbeh Kamara.
Middag: Verdieping en workshops
Na de lunch keren de aanwezigen terug naar de grote zaal, voor de start van het middagprogramma. Voordat de deelnemers uiteen gaan in verschillende workshops, is er kans om te luisteren naar de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh. Een bevlogen en indringende speech volgt, waarin de NCDR vertelt hoe racisme en discriminatie structureel zorgen voor de uitsluiting van vele Nederlanders. Ook zelf kreeg hij ermee te maken, zo deelt hij onder meer in een pijnlijke anekdote over een sollicitatiegesprek dat hij eens voerde voor een politieke functie. Daar werd hem niet alleen naar relevante zaken gevraagd maar ook naar wat hij nu eigenlijk van eerwraak en gearrangeerde huwelijken vond. Het is tijd, zo deelt hij met de zaal, dat de politiek bijdraagt aan de oplossing en niet aan het probleem.
Na dit vurige betoog is het tijd voor de aanwezigen om zelf aan de slag te gaan. Een belangrijk moment: de landelijke partijbestuurders en voorzitters van de landelijke vrouwennetwerken gaan nu in een besloten sessie in gesprek over wat zij gaan doen om onveiligheid tegen te gaan. Ook de rest van de deelnemers komt in actie: in verschillende rondes wonen zij twee van de volgende workshops bij.
– De rol van mannen bij gendergelijkheid, door Emancipator,
– Het herkennen van en omgaan met micro-agressie, door Art.1 Midden-Nederland;
– Feministisch leiderschap door ActionAid Nederland.
In de interactieve sessie van Emancipator vroegen deelnemers zich af: wat is de rol van mannen bij (vrouwen)emancipatie en op het gebied van geweld? Net als voor vrouwen, gelden voor mannen gelden nog vele stereotypen: ze zijn sterk, stoer, en goed in klussen. Wat als je hier buiten valt? Mannen zijn onzeker geworden in de afgelopen decennia wat hun rol nu eigenlijk is. We kunnen dit proces helpen door andere opvoeding, educatie, en meer tegengeluid te bieden. De deelnemers hadden het verder over de geweldspiramide en de rol normen daarin.
Art.1 Midden-Nederland organiseerde een workshop over microagressie – kleine, subtiele vormen van pesten en discriminatie die gemakkelijk worden weggewuifd. De workshop behandelde vele voorbeelden van microagressies waarmee vrouwen in hun werk als politica mee te maken kunnen krijgen. Denk bijvoorbeeld aan een politica die tijdens een debat wordt aangesproken als “meisje” of vaak wordt onderbroken terwijl ze spreekt. De training bood handvatten voor het herkennen en voorkomen van microagressies.
ActionAid Nederland hield een workshop over het thema: feministisch leiderschap. Op basis van de ideeën van Srilatha Batliwala, een vrouwenrechtenactiviste uit India, identificeerde ActionAid 10 feministische leiderschapsprincipes die op het werk gebruikt kunnen worden om te zorgen voor positief en inclusief leiderschap. Deze kunnen worden gebruikt om een werkcultuur tot stand te brengen waarin macht op verantwoorde wijze wordt gebruikt en elke vorm van (machts)misbruik en discriminatie wordt tegengegaan.
V.l.n.r.: Workshopleiders Mustapha Seray Bah (Art.1 Midden-Nederland), Shirodj Raghoenath (Emancipator), Judith Verkuil en Marit Maij (ActionAid Nederland). Foto’s: Tengbeh Kamara.
Sessie met partijbestuurders: Actieplan
Terwijl de workshops bezig zijn, zitten de bestuurders van verschillende landelijke politieke partijen en politieke vrouwennetwerken in een besloten sessie om te komen tot concrete actie. Onder leiding van Dionne Hafiezkhan, Zahra Runderkamp (onderzoeker Universiteit van Amsterdam, teamlid Stem op een Vrouw) en Devika Partiman (stichting Stem op een Vrouw) gaan zij in gesprek over het Actieplan dat Stem op een Vrouw voor hen heeft opgesteld. Dit actieplan zet onderbouwd uiteen dat vrouwen nu niet veilig genoeg zijn in de politiek en hoe dit zich uit, en bevat op zes verschillende punten concrete acties die partijen na vandaag kunnen ondernemen. Denk aan verbeteringen van de klachtenstructuur, meer inclusieve werving en selectie en herziene en gehandhaafde gedragscodes.
De belangrijkste uitkomst van de sessie? Zeven politieke partijen hebben zich gecommitteerd om twee jaar lang in een werkgroep onder leiding van Stem op een Vrouw samen te werken om onveiligheid tegen te gaan. De deelnemende politieke partijen en vrouwennetwerken zijn: ChristenUnie, D66, DENK, FemNet, Groenlinks, Liberaal Vrouwen Netwerk, PvdA, Rooie Vrouwen en Volt. Stem op een Vrouw zet zich de komende periode in om nog meer landelijke politieke partijen zich hierbij aan te laten sluiten.
Afronding en borrel
Na de workshops keren alle aanwezigen nog één keer terug naar de grote zaal. De workshops en de sessie met partijbestuurders worden nog kort samengevat, en dan zit het erop. We kijken terug op een geslaagde en inspirerende dag, dit nog eens liet zien hoe urgent het probleem van (on)veiligheid in de politiek is. En : aan de slag!
Doneer – Wil je zorgen dat we dit belangrijke werk kunnen voortzetten? Word donateur (klik hier)!
Team Stem op een Vrouw vat de dag samen. Foto’s: Tengbeh Kamara
Stem op een Vrouw kan niet zonder donateurs. Wil jij bijdragen aan dat er meer vrouwen verkozen en politiek actief worden? Steun ons werk en doneer. Alle beetjes helpen.
Wil je laten zien dat je de missie van Stem op een Vrouw steunt? Neem dan een kijkje in de webshop en koop onze stickers!
© 2023 STEM OP EEN VROUW | ALGEMENE VOORWAARDEN | PRIVACY STATEMENT | ANBI | WEBSITE DOOR: KIRPUNT & NIEUW BESTAND
