Blog: Dubbele last, dubbele kracht: moeders in de politiek

De gebrekige vertegenwoordiging van moeders in de politiek is niet alleen het probleem van deze vrouwen zelf, die hun politieke ambitie niet waar kunnen maken. Het is een probleem voor ons allen. Diversiteit in al haar vormen en maten zorgt voor een betere werking van de democratie. De politiek hoort een afspiegeling te zijn van de samenleving en iedere bevolkingsgroep hoort zich vertegenwoordigd te zien in de politiek (Mügge, Runderkamp en Kranendonk, 2019). Zo ook moeders. De ervaringen die moeders opdoen bij het zwanger worden, gedurende hun zwangerschap, en in het leven als moeder, zijn diep politiek. Zij lopen bijvoorbeeld aan tegen een zorgsysteem wat niet altijd op hen is ingericht, tegen zwangerschapsdiscriminatie op de arbeidsmarkt, de loonkloof die versterkt wordt nadat je kinderen hebt, de hoge kosten van kinderopvang, of ontoegankelijke gebouwen en openbaar vervoer wanneer je met een kinderwagen door de wereld gaat. Het is maar een greep van issues die hogere politieke prioriteit krijgen dankzij politici die deze ervaringen ofwel zelf hebben meegemaakt of zich in kunnen inleven. Ouders en in het bijzonder moeders aandacht in de politiek vergroot de kans op aandacht voor onderwerpen als kinderopvang, ouderschapsverlof en werk-privé balans, die anders onderbelicht blijven (Monique Leyenaar, 2004). Zo vroeg Merlien Welzijn (NSC) aandacht voor de regeldruk in de kinderopvang en gastouderopvang en Sarah Dobbe (SP) pleitte tegen misstanden binnen de gezinshuiszorg. 

Niet alleen zijn de stemmen van vrouwen met kinderen een belangrijke en onmisbare factor in inhoudelijke politieke discussies, zij dienen ook als rolmodel voor andere moeders. Zij laten andere moeders zien dat politiek en ouderschap samengaan, wat de drempel verlaagt om zich ook uit te spreken en politiek actief te worden. Er zijn weinig zichtbare politica’s die laten zien dat je én moeder kan zijn, én politiek actief. De laatste jaren komt daar gelukkig langzaam verandering in, onder meer nadat minister Liesje Schreinemacher, Kamerleden Ilana Rooderkerk, Queeny Rajkovski en Marieke Koekkoek en Europarlementariër Lara Wolters allen met zwangerschapsverlof gingen tijdens hun politieke ambtstermijn. Toch zien we daarna dat veel politica’s hun moederschap noodgedwongen weer verbergen voor het publieke oog. 

Het benoemen van de onderrepresentatie van moeders is een belangrijke eerste stap, maar wat kunnen we eraan doen?  

Ten eerste werken positieve ervaringen met het ontwikkelen van interesse, passie en zelfverzekerdheid. Vrouwen hebben vaak minder tijd voor politieke activiteiten omdat zij meer zorg dragen voor de kinderen. Hierdoor hebben ze minder tijd om goede ervaringen op te doen in een politieke omgeving. Juist het opdoen van positieve ervaringen helpt. Denk bijvoorbeeld aan het volgen van een interessante workshop over debatteren waar iemand merkt dat het haar interessegebied is en in door wil groeien. Of ervaring op te doen door het meelopen bij de Gemeenteraad. Aansluitend hierop speelt het hebben van genoeg tijd en energie een rol. Vrouwen ervaren gemiddeld meer stress bij de opvoeding van jonge kinderen, mede doordat ze meer zorgtaken op zich nemen. Dit heeft vervolgens invloed op hoeveel ruimte een vrouw voelt om ook nog politieke taken op zich te nemen. Bij meer gelijkwaardige verdeling van de zorgtaken in het gezin hebben vrouwen meer tijd en energie om te steken in politieke werkzaamheden. 

Ten tweede spelen goede voorbeelden een rol. Het is makkelijker om aan iets te beginnen waarvan je weet dat anderen in dezelfde positie jou al zijn voorgegaan. ‘Als zij het kan, kan ik het ook.’ Het helpt hierbij om inzicht te krijgen in hoe vrouwelijke politici met jonge kinderen de stap hebben gezet om politiek actief te worden. En tot slot kan de sociale omgeving een steun in de rug geven door middel van aanmoediging. Waar we vaak zien dat vrouwen ondervraagd worden over het balanceren van hun zorgtaken en de politieke ambities, en bestempeld worden als slechte moeder als zij niet vaak genoeg bij het schoolplein staan om de kinderen op te halen, zien we dit niet bij mannen. In plaats daarvan kan je een vrouw juist aanmoedigen en bewonderen om de (politieke) stappen die zij zet.  

Nu we dit weten, is het tijd voor actie. En deze verandering kan ook bij onszelf beginnen: ken jij (aanstaande) moeders die twijfelen om politiek actief te worden? Of denk je hier zelf over na? Laat die twijfel dan niet automatisch een nee worden. Op dit moment zijn de inschrijvingen voor het mentornetwerk van Stem op een Vrouw geopend. Dit is dé kans om samen met andere vrouwen te ontdekken of de politiek iets voor jou is, en om te leren hoe andere vrouwen het moederschap en politiek combineren. Samen zorgen we ervoor dat álle vrouwen gehoord worden.